Thế nào là dạy học theo góc
Học theo góc có nghĩa là học sinh của một lớp được học tại các vị trí/khu vực khác nhau để thực hiện các nhiệm vụ được giao. Học sinh được khuyến khích hoạt động và các hoạt động có tính đa dạng về nội dung và bản chất, hướng tới việc thực hành, khám phá và thực nghiệm.
Các giai đoạn của quá trình dạy học theo góc:
GIAI ĐOẠN 1: CHUẨN BỊ
Bước 1: Xem xét các yếu tố cần thiết để học theo góc đạt hiệu quả
Nội dung bài học phù hợp: không phải bài học nào cũng có thể tổ chức cho học sinh học theo góc có hiệu quả. Tùy theo môn học, chủ đề bài học, giáo viên cần cân nhắc xác định những nội dung học tập sao cho việc áp dụng dạy học theo góc có hiệu quả hơn so với việc sử dụng phương pháp dạy học khác.
Thời gian học tập: Việc học theo góc không chỉ tính đến thời gian học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập mà giáo viên cần tính đến thời gian giáo viên hướng dẫn giới thiệu, thời gian học sinh lựa chọn góc xuất phát, thời gian học sinh luân chuyển góc,…
Không gian lớp học: Nếu không gian lớp học quá nhỏ sẽ khó có thể bố trí các góc/khu vực học tập riêng biệt.
Sĩ số học sinh: Nếu số lượng học sinh quá đông thì giáo viên sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức và quản lý các hoạt động học tập của học sinh ở mỗi góc.
Ý thức và khả năng học độc lập của học sinh: Mức độ tự định hướng và mức độ học độc lập của học sinh như thế nào chỉ có thể trả lời một cách thỏa đáng khi tổ chức cho học sinh học theo góc. Khả năng tự định hướng, tính tự giác của học sinh càng cao thì việc tổ chức lớp học theo góc càng thuận tiện.
Bước 2: Xác đinh nhiệm vụ và hoạt động cụ thể cho từng góc
Đặt tên góc sao cho thể hiện rõ đặc thù của hoạt động học tập ở mỗi góc và hấp dẫn với học sinh.
Thiết kế nhiệm vụ ở mỗi góc, quy định thời gian tối đa cho hoạt động ở mỗi góc và các cách hướng dẫn để học sinh chọn góc, luân chuyển góc cho hiệu quả (nếu bài học yêu cầu học sinh học theo hệ thống quay vòng các góc).
Biên soạn phiếu học tập, văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ, bản hướng dẫn tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng, đáp án, phiếu hỗ trợ học tập ở các mức độ khác nhau (nếu cần)…
Ví dụ: Văn bản hướng dẫn cần đề cập đến các việc sau :
+ Những nhiệm vụ học sinh phải làm và nhiệm vụ học sinh có thể làm.
+ Ai sẽ chữa bài tập.
+ Có thể tìm tài liệu cần thiết ở đâu.
+ Học sinh làm bài tập cá nhân hay theo nhóm.
+ Sản phẩm học sinh cần có sau hoạt động tại góc này.
+ …
Xác định và chuẩn bị những thiết bị, đồ dùng, phương tiện cần thiết cho học sinh hoạt động.
GIAI ĐOẠN 2: TỔ CHỨC CHO HỌC SINH HỌC THEO GÓC
Bước 1: Sắp xếp không gian lớp học
Bố trí góc/khu vực học tập phù hợp với nhiệm vụ, hoạt động học tập và phù hợp với không gian lớp học. Việc này cần tiến hành trước khi có tiết học.
Đảm bảo có đủ tài liệu phương tiện, đồ dùng học tập cần thiết ở mỗi góc.
Lưu ý đến lưu tuyến di chuyển giữa các góc.
Bước 2: Giới thiệu bài học/nội dung học tập và các góc học tập
Giới thiệu tên bài học/nội dung học tập; Tên và vị trí các góc.
Nêu sơ lược nhiệm vụ mỗi góc, thời gian tối đa thực hiện nhiệm vụ tại các góc.
Dành thời gian cho học sinh chọn góc xuất phát, giáo viên có thể điều chỉnh nếu có quá nhiều học sinh cùng chọn một góc.
Giáo viên có thể giới thiệu sơ đồ luân chuyển các góc để tránh lộn xộn. Khi học sinh đã quen với phương pháp học tập này, giáo viên có thể cho học sinh lựa chọn thứ tự các góc:
Bước 3: Tổ chức cho học sinh học tập tại các góc
học sinh có thể làm việc cá nhân, cặp hay nhóm nhỏ tại mỗi góc theo yêu cầu của hoạt động.
giáo viên cần theo dõi, phát hiện khó khăn của học sinh để hướng dẫn, hỗ trợ kịp thời.
Nhắc nhở thời gian để học sinh hoàn thành nhiệm vụ và chuẩn bị luân chuyển góc.
Bước 4: Tổ chức cho học sinh trao đổi và đánh giá kết quả học tập (nếu cần)
Xem thêm phương pháp dạy học theo dự án
Một số điểm cần lưu ý
Tổ chức: Có nhiều hình thức tổ chức cho học sinh học theo góc. Ví dụ :
• Tổ chức góc theo phong cách học dựa vào chu trình học tập của Kolb:
• Tổ chức học theo góc dựa vào việc hình thành các kỹ năng môn học (ví dụ: các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết trong môn Ngữ văn, Ngoại ngữ).
• Tổ chức học theo góc liên hệ chặt chẽ với học theo hợp đồng trong đó bao gồm các góc “phải” thực hiện và góc “có thể” thực hiện.
• Đối với môn hóa học thường sử dụng 4 góc:
Ưu điểm và hạn chế của dạy học theo góc:
Ưu điểm:
• Học sinh được học sâu và hiệu quả bền vững : học sinh được tìm hiểu nội dung học tập theo các phong cách khác nhau, theo các dạng hoạt động khác nhau, do đó, học sinh hiểu sâu, kiến thức nhớ lâu.
• Tăng cường sự tham gia, nâng cao hứng thú và cảm giác thoải mái của học sinh: học sinh được chọn góc theo sở thích và tương đối chủ động, độc lập trong việc thực hiện các nhiệm vụ. Do đó, các em cảm thấy hứng thú và thoải mái hơn.
• Tạo được nhiều không gian cho thời điểm học tập mang tính tích cực : Các nhiệm vụ và hình thức học tập thay đổi tại các góc tạo cho học sinh nhiều cơ hội khác nhau (khám phá, thực hành, áp dụng, sáng tạo, chơi…). Điều này cũng giúp gây hứng thú tích cực cho học sinh.
• Tăng cường sự tương tác cá nhân giữa giáo viên và học sinh, học sinh và học sinh; giáo viên luôn theo dõi trợ giúp, hướng dẫn khi học sinh yêu cầu. Điều đó tạo ra sự tương tác cao giữa giáo viên và học sinh, đặc biệt là học sinh TB, yếu. Ngoài ra học sinh được tạo điều kiện để hỗ trợ, hợp tác với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập.
• Đáp ứng được sự khác biệt của học sinh về sở thích, phong cách, trình độ và nhịp độ :
Hạn chế:
• Học theo góc đòi hỏi không gian lớp học rộng với số lượng học sinh vừa phải.
• Cần nhiều thời gian cho hoạt động học tập.
• Không phải bài học/nội dung nào cũng áp dụng được phương pháp học theo góc.
• Đòi hỏi giáo viên phải có kinh nghiệm trong việc tổ chức, quản lý và giám sát hoạt động học tập cũng như đánh giá được kết quả học tập của học sinh.
(Tài liệu tập huấn Dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh; môn Hóa học cấp trung học phổ thông; Vụ GDTH, 2014)
